Olivenza, het Portugese Gibraltar

Het stadje Olivenza was in de Middeleeuwen al oorzaak van dispuut tussen de kroon van Portugal en die van Castillië. Sinds het Verdrag van Alcañices in 1297, waarin de grens tussen beide koninkrijken werd vastgesteld, tot 1801 maakte het deel uit van Portugal. In dat jaar werd het, samen met de bijbehorende gemeentes San Benito van Strife, San Francisco de Olivenza, San Jorge de Alor, San Rafael de Olivenza, Villarreal en Santo Domingo aan het napoleontische Spanje overgedragen. Volgens de Portugezen zou dit ongedaan zijn gemaakt door de vredesverdragen van 1815. Toch heeft Spanje tot op de dag van vandaag het bestuur behouden.

De oorsprong van Olivenza komt direct voort uit de verovering van Badajoz op de Arabieren door de laatste koning van Leon, Alfonso IX. Dit gebeurde in het voorjaar van 1230. Om hun deelname daaraan te belonen werd de Tempeliers de enclaves Burguillos en Alconchel geschonken. Zo stichtte deze Orde in het jaar 1256 Olivenza, op dat moment slechts enkele huisjes en een hutten rondom ​​een aantal tuinen, waar de oogst rijk was. Tijdens het bewind van Alfonso X de Wijze zou het echter worden overgedaan aan het bisdom van Badajoz.

Machtsstrijd
Tussen 1279 en 1297 was er machtsstrijd tussen de koning van Portugal, Dyonisus (1261-1325), en zijn jongere broer Alfons. De eerste werd gesteund door Sancho, later koning Sancho IV van Castillië (1258-1295), en de tweede door de diens vader, Alfons X de Wijze (1221-1284), op dat moment de heersende koning. Dat leidde uiteindelijk na de dood van beiden tot het Verdrag van Alcañices, waarin bepaald werd dat Olivenza onder Portugal zou vallen.

Vanaf dat moment zou Olivenza deel gaan uitmaken van de verdediging van het land. In 1298 werden de eerste stadsmuren gebouwd, waarna in het midden van de 14de eeuw onder Alfons IV de Torre de Homenaje wordt gebouwd, de hoogste van het koninkrijk, en in 1488 onder bewind van Joan II de verdedigingswerken aanzienlijk werden versterkt. In 1510 werd onder Manuel I, el 'Puente de Ajuda' gebouwd, een versterkte brug over de rivier Guadiana. Deze moest de communicatie verbeteren van de Portugese troepen op de linkeroever met het nabijgelegen versterkte Elvas. Deze brug was 380 meter lang en 5,5 meter breed, had 19 bogen en een grote centrale verdedigingstoren met drie verdiepingen.

Hierop volgt een tijdperk van vrede, waarin na de vereniging van de koninkrijken van Castillië en Aragón Filips II, wiens moeder Portugese was, met succes aanspraken maakte op de troon van Portugal. Het resultaat daarvan was een personele unie, die tot 1640 zou voortduren. Daarna lukte het de Hertog van San Germán nog na vier eerdere, vruchteloze pogingen Olivenza te veroveren, wat in 1668 weer ongedaan werd gemaakt bij het ondertekenen van het Verdrag van Lissabon. Daarin erkent Spanje de onafhankelijkheid van Portugal.

Militair bondgenootschap met Frankrijk
Nadat in 1796 Spanje door Frankrijk was binnegevallen ontstond er een militair bondgenootschap onder beide landen. Zo werd in 1801 Olivenza -of Olivença, zoals de Portugezen het schrijven- veroverd door een Frans-Spaans leger. Met het Verdrag van Badajoz van 6 juni van datzelfde jaar werd het stadje formeel geannexeerd. Na de vrede in 1815 eiste Portugal teruggave, wat nooit gebeurd is. Intussen zijn er in de loop van de daaropvolgende twee eeuwen verschillende verdragen tussen beide landen getekend, waarin uitdrukkelijk de onschendbaarheid van de gemeenschappelijke grenzen en de integriteit van beider grondgebied werden erkend.


Bezienswaardigheden
- Gebastioneerde vestingwerken.
- Middeleeuwse Citadel en Alcazar.
- Kerk van Santa Maria.
- Gevel van het stadhuis.
- Kerk van de Magdalena.
- Heilig Huis van Barmhartigheid.
- Clarissen klooster of San Juan de Dios.
- Puerta del Calvario. 

Afbeeldingen: Uitzicht over Olivenza vanaf de kasteelmuren; straatje; het kasteel van buitenaf, de kerk van Santa María del Castillo; entree van het gemeentehuis, in manuelino-stijl; straatje van Olivenza, tekening van het kasteel van Olivenza, zoals het in 1509 eruit zag.

Zie >>meer foto's van Olivenza