In de 8ste en 9de eeuw ontstond het Navarra als een zelfstandige staat uit een Baskische en Visigotische bevolking, die streed voor hun zelfstandigheid met aan de ene kant opdringerige Franken en aan de andere kant de opstomende Moren. De eerste koning van het gebied was Sancho I (905-925). In de elfde eeuw was het koning Sancho III García (ca. 1000 – 1035), ook genoemd de Grote, die het gebied uitbreidde met een deel van Baskenland, Castilië en een gebied ten noorden van de Pyreneeën, waardoor Navarra het machtigste rijk in het Spaanse gebied werd. Voor zijn dood verdeelde hij zijn rijk echter onder zijn zonen, waardoor het weer uiteen viel en er hierna eeuwen volgden van strijd tussen verschillende troonpretendenten. Dat leidde tot voortdurende inmenging van Franse vorsten, die door een huwelijk in 1275 steeds meer macht zouden krijgen totdat Fernando II van Aragón zich in 1512 meester maakte van het zuidelijke Navarra. Het noorderlijke gedeelte bleef zelfstandig en zou later opgenomen worden in het Franse koninkrijk.
Navarra bleef eeuwenlang een eigen autonomie binnen de Spaanse staat, en daarmee een broeikast voor conservatieve geestelijkheid -de sectarische Opus Dei heeft nog in >>Pamplona haar belangrijkste hoofdkwartier. Vanwege dit conservatisme kon de regio in 1833 de bakermat worden van de eerste >>Carlistenoorlog, als reactie op een gematigd bewind in Madrid. Dat was de grote aanleiding van de Spaanse regering in 1844 om de autonomie van het oude koninkrijk op te heffen en Navarra een Spaanse provincie als de andere te maken.
In 1936 vormde Navarra ook het centrum van een militaire opstand die het begin van de Spaanse Burgeroorlog inluidde. De provincie stond dan ook aan de kant van de rebellen onder leiding van generaal Franco. Deze gaf het provinciebestuur van Navarra na de Burgeroorlog als dank aparte bevoegdheden.
Na de dood van Franco in 1975 eisten >>Baskische nationalisten dat Navarra deel zou uitmaken van een zelfstandig Baskenland. De grote conservatieve meerderheid van de bevolking van Navarra is echter voorstander van een autonoom Navarra, gebaseerd op de oude tradities. Een Spaanse wet uit 1982 erkent de autonomie van de Forale Gemeenschap Navarra.
De officiële taal in Navarra is het Spaans, dat door 88,9% van de bevolking wordt gesproken. Los daarvan spreekt 7% Baskisch. Een resterende 2,1% heeft daarbij nog een andere taal als moedertaal. Een regionale taalwet uit 1986 deelt Navarra officiëel in drie zones in: een noordelijke zone, waar zowel Baskisch en Spaans worden gesproken, een gemengde zone, waar Spaans dan wel de officiële taal is, maar er tweetalige diensten zijn voor de Baskisch sprekende inwoners, en een zuidelijke zone, waar alleen het Spaans wordt gesproken. De laatste jaren wint het Baskisch in de regio steeds meer terrein op het Spaans.
Natuur en cultuur
Gastronomie
Dankzij de kwaliteit van het lamsvlees bestaan er uitstekende lamsgerechten als lamskoteletten en 'cochifrito' (gebraden lam). Andere gerechten, die de moeite van het proberen waard zijn zijn patrijs in een saus die verrijkt is met chocolade, >>'huevos escalfados al Roncal' (gebakken eieren met worsten) en >>'trucha a la Navarra' (gebakken forel gevuld met serranoham). Ook de zg. 'garbure', een gerecht van varkensvlees, ham en worsten, dat ook in Frankrijk veel gegeten wordt, is er populair.
We mogen ook zeker de 'haute cuisine' in miniatuur niet over het hoofd zien, de zg.'pinchos', een populaire traditie die net als in het nabijgelegen Baskenland wordt gepresenteerd in de vorm van vernieuwende, fantasierijke en exclusieve borrelhapjes waarvan het ruimste en meest gevarieerde aanbod in de hoofdstad te vinden is. Kortom, Navarra is een gebied van diepgewortelde tradities, unieke feesten en een overheerlijke gastronomie.
Fotos: (van boven naar beneden) Vallei van Roncal, Sancho III García, Roncesvalles, Garbure.
Andere recepten uit Navarra:
>>Pollo al chilindrón
